Maatregelen tegen roken effectief, maar actie blijft nodig
OVERBETUWE - Het aantal mensen dat een sigaret opsteekt is de afgelopen jaren afgenomen. Toch overlijden jaarlijks nog steeds duizenden Nederlanders aan de gevolgen van roken. De jaarlijkse Wereld Niet Roken Dag op 31 mei van de World Health Organization (WHO) vraagt aandacht voor de gevaren van roken. “Dat is nog steeds hard nodig”, zegt hoogleraar Tabaksontmoediging Marc Willemsen.
Roken was op veel plekken nog toegestaan toen Willemsen begon met zich te verdiepen in de tabaksindustrie. “Dat was in de jaren negentig. De politiek wilde de tabaksontmoediging niet te betuttelend aanpakken en de lobby van de tabaksindustrie was groot. Het was vechten tegen de bierkaai.” Als gevolg werd er veel gerookt. “Op bijvoorbeeld kinderpartijtjes en ook gewoon op het werk. Dat kunnen we ons nu niet meer voorstellen.”
Maatregelen
Zo’n 20 procent van de volwassen Nederlanders rookte vorig jaar. In 2014 rookte nog zo’n 25 procent van de volwassen bevolking, onderzocht het Trimbos-instituut. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) heeft cijfers van het aantal rokers op gemeenteniveau. Uit de meest recente cijfers van het RIVM uit 2020 blijkt dat in de gemeente Overbetuwe zo’n 15,8 procent van de volwassenen rookte. De gemeente Vlieland staat met 31 procent bovenaan.
“Tegenwoordig is er veel draagvlak vanuit de politiek om de jeugd te beschermen tegen tabak”, zegt Willemsen. “Maatregelen als accijnsverhoging, rookverboden en ook campagnes hebben een daling van het aantal rokers ingezet.” Zo’n 83 procent van alle gemeenten houdt zich bezig met een Rookvrije Generatie, vertelt Annebel Schipper van KWF Kankerbestrijding. “Dit betekent dat ze bijvoorbeeld borden hebben bij schoolpleinen met ‘rookvrij’ of sportclubs motiveren rookvrij te worden.”
Toch moet er volgens Willemsen niet te vroeg worden gejuicht. “De overheid wil het aantal rokers in 2040 terug hebben gebracht naar 5 procent. Dat gaat niet vanzelf.” Door corona en de lange kabinetsformatie is het tabaksontmoedigingsbeleid stil komen te liggen. “Op dit moment is er geen verdere daling van het aantal rokers.”
“Het was vechten tegen de bierkaai”
KWF Kankerbestrijding, kankerpatiënten, ziekenhuizen en artsen riepen in maart op tot versnelde vermindering van verkooppunten van sigaretten. “Daar wordt veel te lang mee gewacht”, zegt Schipper. Vanaf 2024 mogen supermarkten geen tabaksproducten meer verkopen. Tankstations mogen daar nog tot 2030 mee doorgaan. “Ik vergelijk het weleens met zalm die een bacterie heeft en in de schappen ligt. Dat moet er dan per direct uit. Met tabak dat verslavend en dodelijk is gebeurt dat nog steeds niet”, aldus Schipper.
Dat roken schadelijk is voor de gezondheid, blijkt onder meer uit het stijgende aantal longkankerpatiënten. Vorig jaar kwamen er bijna 15.000 mensen met longkanker bij. "Ruim 80 procent wordt veroorzaakt door roken. Het aantal longkankerpatiënten stijgt nog steeds door mensen die vroeger veel hebben gerookt.”
Milieu
De aanstaande Wereld Niet Roken Dag zal dit jaar naast de gevaren van roken ook in teken staan van het milieu. "Dat is nog best onderbelicht'', zegt Willemsen. "Er zijn meer filtersigaretten op de markt gekomen. Als die sigaretten op straat worden weggegooid komen de filters in het riool terecht. Dat is een probleem, want de filters bevatten microplastics die in ons oppervlaktewater terecht komen.” Bovendien zijn de filtersigaretten niet beter voor de gezondheid, zegt Willemsen. "Het is dus slecht voor mens en milieu.”
